Jan, momenteel bent u de absolute top onder de internationale snooker referees, maar dit was natuurlijk niet altijd het geval. Hoe bent u terecht gekomen in arbitrage?
De eigenaar van Snooker Centrum De Lijnbaan in Rotterdam organiseerde eind jaren 80, begin jaren 90 veel toernooien en ik was daar heel vaak de wedstrijdleider. Gedurende die toernooien kreeg ik veel vragen van spelers over de snookerregels. Ik heb op een gegeven moment besloten een cursus en examen te doen bij een Engelse prof scheids/examinator.
Hoe bent u op dit hoge niveau, namelijk het allerhoogste profniveau van snooker, terecht gekomen?
Na het behalen van certificaat Klasse 3 ben ik regionale toernooien gaan arbitreren en al snel daarna landelijk. In 1991 was het European Open proftoernooi in Rotterdam en ik heb daar de kans gekregen om te werken. Vanaf toen is alles snel gegaan, werd ik veel uitgenodigd in de UK en mocht ik in 1993 voor het eerst op tv tijdens de Grand Prix. Daarna was het een kwestie van goed blijven en opklimmen naar de wereldtop.
Wat is er eigenlijk leuk aan arbitrage?
Elke hobby is leuk en wat je ook doet, elke hobby heeft z’n eigen leuke eigenschappen. De snookersport boeide mij gewoon heel erg en ik vond het leuk om daar nauwer bij betrokken te zijn. Het hoogste niveau halen vergt een bepaalde drijfveer die alleen is weggelegd voor de meest bezetenen in hun hobby. Ik heb van mijn hobby mijn werk kunnen maken en dat maakt het extra interessant.
"Het hoogste niveau halen vergt een bepaalde drijfveer die alleen is weggelegd voor de meest bezetenen in hun hobby"
Arbitrage wordt wel eens omschreven als een ambacht: het betreft maatwerk en vereist o.a. spelregelkennis, psychologisch inzicht en een scherp waarnemingsvermogen. Wat is volgens u het kenmerk van een goede arbiter? En wat is uw eigen sterkste punt?
Een goed inzicht hebben in de sport, het aanvoelen van cruciale spelmomenten, een goede balans hebben tussen zwart/wit en interpretatie, en een ijzersterk concentratievermogen. Ik denk dat ik allen aardig beheers.
"Een goed inzicht hebben in de sport, het aanvoelen van cruciale spelmomenten, een goede balans hebben tussen zwart/wit en interpretatie, en een ijzersterk concentratievermogen. Ik denk dat ik allen aardig beheers"
Wat is binnen het snooker een belangrijk aandachtspunt? Wat is in potentie iets dat conflicten kan veroorzaken bij uw discipline, en waar goede arbitrage onenigheid kan vorkomen?
De foul-and-a-miss regel is voor een groot gedeelte afhankelijk van de interpretatie van een scheidsrechter. Hier kunnen spelers en scheidrechters van mening verschillen. Goede arbitrage is het vermogen hebben om uit te kunnen leggen aan een speler waarom de beslissing is gemaakt. Altijd een reden hebben om een beslissing te maken is uiterst belangrijk.
"Goede arbitrage is het vermogen hebben om uit te kunnen leggen aan een speler waarom de beslissing is gemaakt"
U bent arbiter bij topspelers, op het allerhoogste niveau. Bij spelers dus zoals Ronnie O’ Sullivan die heel onberekenbaar kunnen zijn (en bijvoorbeeld al willen stoten als een bal nog rolt) of Mark Selby (een meester in match play/verdedigen/gebruik maken van regels). Hoe gaat u om het hun eigenschappen, en mogelijk ook wel hun ego’s?
Daar kan ik een kort antwoord op geven: ik zorg dat ik fysiek en mentaal klaar ben voor elke wedstrijd, ongeacht wie de spelers zijn.
U zet zich actief in voor de toekomst van het snooker, om het spelletje ook leuk te houden voor de jeugd, voor recreatieve spelers, of voor spelers net onder de top. Zo waren wij onlangs bij Westend Snooker, waar u een mooi seminar gaf (of, beter gezegd: waar u in een open setting de discussie aanging met spelers) over de net door u aangehaalde foul-and-a-miss regel. Kunt u kort uitleggen wat voor genoemde groepen nadelen kunnen zijn van een te strakke interpretatie van deze regel? En, wat zou voor hen beter/wenselijk zijn?
De foul-and-a-miss regel was in het leven geroepen in 1991 om ervoor te zorgen dat spelers niet meer de optie hadden om beter te worden van het opzettelijk maken van een fout. Over de jaren heen is dit in de profwereld gegroeid tot een geweldige regel omdat er bij elke wedstrijd professionele scheidsrechters aanwezig zijn. In de amateurwereld is dit in de meeste gevallen niet zo en wordt de regel soms verkeerd geïnterpreteerd met als gevolg dat het te zwaar weegt bij de kwalitatief mindere spelers. Spelers gebruiken de regel om zoveel mogelijk punten te scoren zonder aan de beurt te zijn en daar was de regel zeker niet gemaakt.
"In de amateurwereld wordt de foul-and-a-miss regel soms verkeerd geïnterpreteerd, met als gevolg dat het te zwaar weegt bij de kwalitatief mindere spelers"
In geval van twijfel over een al dan niet gemaakt punt, hebben spelers aan tafel dan nog een rol? Heeft het publiek een rol? Hebt u wel eens een beslissing teruggedraaid op basis hiervan? (En, kunt u hier een voorbeeld van geven? Mag ook van wedstrijden zijn die niet door u zijn gearbitreerd)
Een scheids kan altijd hulp inroepen van video of andere officials of publiek wanneer hij daar de beschikking toe heeft en een incident gemist heeft in zijn waarneming.
Een goed voorbeeld was het ’zwarte bal incident’ met Selby in de WK finale 2017. Ik zei dat de cueball de zwarte niet had geraakt, Selby zei van wel. De video replay gaf geen uitsluitsel dus ik hield vast aan mijn beslissing. Had gebleken dat de cueball de zwarte wel had geraakt dat had ik mijn originele fout call herroepen.
Welke arbiter is uw voorbeeld? (En waarom)
Ik heb grote waardering voor elke scheids in elke sport. Voetbalscheidsrechters krijgen heel wat te verduren bij vele beslissingen van zowel spelers als publiek. Met sociale media loopt dit de spuigaten uit en dat vind ik jammer. Kritiek mag er zijn maar tot een bepaalde hoogte.
"Voetbalscheidsrechters krijgen heel wat te verduren bij vele beslissingen van zowel spelers als publiek. Met sociale media loopt dit de spuigaten uit en dat vind ik jammer"
Welk toernooi/evenement was voor u een hoogtepunt?
Alle WK’s waar ik de finale heb gedaan als scheidsrechter.
Welke beslissing die u heeft genomen was het moeilijkst, of bent u het meest trots op?
Nogmaals, geen enkele beslissing is moeilijk wanneer je de beslissing naar alle eerlijkheid maakt en het waarom kan relativeren. Beslissingen maken is één van de belangrijkste taakomschrijvingen van een scheidsrechter dus daar hoef je niet trots op te zijn. Trots mag je zijn over de beloningen die je krijgt omdat je goed werkt levert, het gehele plaatje. Eén goede bal stoppen maakt je nog geen goede keeper, maar het Nederlands elftal halen wel!
"Beslissingen maken is één van de belangrijkste taakomschrijvingen van een scheidsrechter dus daar hoef je niet trots op te zijn"
Eerdere interviews in deze “Het Ambacht van Goede Arbitrage” serie:
Deel 3: Henry Thijssen
Deel 2: Ewald Holzhaus
Deel 1: Paul Brekelmans
Enkele interessante pagina’s/artikelen over Jan Verhaas:
Jan Verhaas (Wikipedia)
Eerst ophef, daarna lof voor ‘snookerscheids’ Jan Verhaas (NOS)
Het geheim van… Jan Verhaas (Snookerblog)
Tekst: Rolf Slotboom
Foto’s met dank aan: ©Monique Limbos